Formaty płyt głównych

W jednym z wcześniejszych artykułów opisałem  budowę płyty głównej, oraz jej podstawowe elementy. Dzisiaj chciałbym przedstawić podstawowe formaty płyt głównych wraz z krótkim ich opisem, jak również charakterystycznymi cechami, dzięki którym będziemy mogli je rozróżnić.  Na początku wyjaśnijmy sobie co w ogóle będziemy rozumieć pod pojęciem  formatu płyty głównej. Z angielskiego form factor określenie mówiące nam o podstawowych właściwościach płyty do jakich zaliczymy: jej wielkość, rozmieszczenie gniazd, ułożenie poszczególnych elementów, czy też rozmieszczenie otworów montażowych. Wybór odpowiedniego zasilacza, oraz obudowy zależy przede wszystkim od zastosowanej płyty. Na rynku istnieje kilka podstawowych formatów płyt głównych do których zaliczymy: ATX, NLX, BTX czy też takie o których się już zapomina AT,  WTX.

Płyta główna w formacie AT

AT– podstawowy  standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku. Został opracowany i udostępniony w 1984 r. przez IBM, był następcą PC/XT. Umożliwia instalację wszystkich typów procesorów od 8088 do Pentium III i Athlon.

Cechami charakterystycznymi płyty głównej w formacie AT są:

•  prostopadłe ułożenie gniazd rozszerzeń PCI i ISA

•  tylko jeden widoczny interfejs klawiatury  zazwyczaj typu DIN (5-cio pinowe – poprzednik PS/2) bezpośrednio podłączony do płyty głównej.
• gniazda pamięci operacyjnej – po tej samej stronie co złącze DIN

•  pozostałe gniazda umieszczone w obudowie są podłączone z płytą główną za pomocą taśm

•  elementy na płycie są nieuporządkowane

•  napięcie zasilania na płycie 5V, 12V

• włącznik zasilania pozycyjny

• złącze zasilania jednorzędowe 2×6 pinów (2 identyczne wtyczki P8 i P9; czarne przewody masy powinny znajdować się koło siebie).
  

  Płyta główna AT

 

 

 

 

 

 

 

 

Standard AT posiadał dwie odmiany:

Płyta główna w formacie ATX

Standard ATX został opatentowany przez firmę Intel w 1995 roku. W porównaniu do wcześniejszych konstrukcji AT, w standardzie ATX nastąpiły duże zmiany. Zalety tej zmiany były oczywiste. ATX wyparł swojego poprzednika z rynku stając się nowym standardem, który jest najbardziej popularnym formatem płyt aż do dnia dzisiejszego.

Podstawowe elementy płyty głównej w formacie ATX:

1. Standard ATX jednoznacznie określa, w którym miejscu ma się znajdować procesor, dzięki czemu umożliwiło to instalowanie dłuższych kart w slotach PCI oraz ISA.
2. Gniazdo zasilające płytę główną- w konstrukcji AT zasilacz był łączony z płytą główną poprzez dwuczęściowe gniazdo. W ATX zastąpiono je większymi, jednoczęściowymi gniazdami. Zastosowano również gniazda pomocnicze, gdyż istotne stało się zwiększenie mocy dostarczanej do płyty.
3. Porty – Standard ATX zakładał taką konstrukcję płyt i obudów, aby możliwe było umieszczenie portów bezpośrednio na tylnej ścianie obudowy.
4. Funkcja Soft Power- Umożliwia ona kontrolę zasilania z poziomu systemu operacyjnego oraz umożliwia oszczędzanie energii, poprzez wprowadzanie komputera w stan uśpienia po dłuższej bezczynności.
5. Chłodzenie- Dzięki zmienionej konstrukcji obudowy, poprzez jednoczesny nawiew i wywiew powietrza, chłodzenie komputera stało się bardziej wydajne. Przypomnijmy, że zasilacze w formacie AT zasysały powietrze do środka płyty, natomiast zasilacze ATX wypychały powietrze na zewnątrz.
6. Urządzenia zintegrowane. W wersji ATX pojawiły się już zintegrowania typu karty graficzne, karty dźwiękowe, karty sieciowe. W poprzedniczce AT, nie było żadnego urządzenia zintegrowanego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Standardy płyt ATX:

Standard ATX – zwany Full Size ATX wymiary 305 x 244 mm

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Micro ATX wprowadzony w 1997 przez firmę Intel. Pomniejszony format ATX o wymiarach 244 x 244 (lub mniejszy). Został stworzony przez firmę Intel jako odpowiedź na zapotrzebowanie rynku na niskobudżetowe komputery. Zredukowano  liczbę niektórych gniazd I/O. Opracowano równolegle standard zasilacza o pomniejszonej wielkości (SFX) pozostawiając jednak możliwość korzystania w płytach microATX z zasilaczy w standardzie ATX.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Flex ATX – wprowadzony w 1999 roku przez firmę Intel, o wymiarach 229 x 191 mm do tanich i małych wersji komputerów. Cechą charakterystyczną jest to, że nie może mieć więcej niż 2 gniazda rozszerzeń.