Overclocking – co to takiego?

Na pewno każdemu kto choć trochę związany jest z komputerami obiło się o uszy słowo „overclocking”. Pochodzi ono z języka angielskiego i oznacza nic innego jak podkręcanie podzespołów w naszym komputerze. Mówiąc „podkręcanie” mamy na myśli zmianę fabrycznych ustawień urządzeń takich jak procesor, karta graficzna czy pamięć RAM. Najbardziej interesowały nas będą ustawienia dotyczące zmian w częstotliwości taktowania  czyli szybkości działania bramek logicznych w naszych podzespołach. Overclocking może bardzo pozytywnie wpłynąć na wydajność naszego komputera bez ryzyka utraty stabilności pod obciążeniem. Ważne jest jednak by całość miała od początku „ręce i nogi” by później uniknąć niepotrzebnych problemów. W tym artykule jako pierwszym z serii poświęconej OC zajmiemy się zebraniem odpowiedniego sprzętu i narzędzi potrzebnych nam do przeprowadzenia operacji które w znaczny sposób mogą usprawnić działanie naszego PC.

Podzespoły

W tym momencie zabierzemy się za omówienie każdego elementu naszego komputera. Jak wiadomo – wymuszanie wyższych taktowań sprzętu powoduje wzrost zapotrzebowania na energie oraz sprawia, że produkowana jest większa ilość ciepła. Aby zacząć naszą przygodę z OC musimy upewnić się najpierw czy nasz PC jest do tego gotowy.

• Zasilacz

Zasilacz jako element budowy komputera jest często bagatelizowany. Panuje ogólne przekonanie, że nie ma on większego wpływu na działanie jednostki centralnej i wystarczy wrzucić do obudowy byle jakie 350W… Nic bardziej mylnego. W przypadku OC znakomicie widoczne jest jak znaczącą rolę w komputerze odkrywa właśnie zasilacz. Jak już wcześniej wspomniałem decydując się na podnoszenie taktowań musimy przygotować się na wyższy pobór mocy. Warto więc zaopatrzyć się w zasilacz z co najmniej 100W zapasem mocy by przy pełnym obciążeniu nie doprowadzić do uszkodzenia zasilacza a w konsekwencji całego komputera.

Jeśli nie jesteśmy pewni jaką moc potrzebuje nasz zestaw – możemy skorzystać z kalkulatora mocy dostępnego pod linkiem —–> http://www.extreme.outervision.com/psucalculatorlite.jsp

Masz  zasilacz oferujący dostateczną moc dla Twojego komputera? Jeśli nie to nawet nie zabieraj się za overclokocking. Przeciążenie może spowodować, że zasilacz straci swoje właściwości w skutek czego w kablach 12V popłynie 240V… Chyba nie muszę mówić jak skończy się to dla reszty podzespołów.

 

Jeśli jednak Twój zasilacz posiada wystarczającą moc to świetnie. Ale to nie koniec. Posiadanie wystarczającej mocy to tak na prawdę tylko dobry wstęp do tego by iść dalej. Kolejną rzeczą jest jakość zasilacza. Chodzi tutaj konkretnie o producenta oraz technologie zastosowanie w urządzeniu.

Achieve, Akyga, Altis, Aspire, Atlas, Aton, Bandit, Bestec, Carbon (nie Modecom), Coba, Codegen, ColorSit, COMPAQ, Computer, Cube Max, Deer, Delux, Eurocase, Everpower, Feel, Fever, Four Star, Gembird, Gigabajt, GoodWatt, Hawk, Hec, Impet, Incore, Intex-Action, i-box, I-TEC, KingStar, LC Power, Levicom, Likeenergy, Linkword, L&C, Logic, LOGISYS, Macron, Megabajt, Mercury, Metropilis, Modecom Feel, Mustang, Newton Power, Pangu, Platin Power, Power, Power Color, Powercomp, Powerfox, Power Man, Powertec, Procase, Procomp, Octigen, Opengate, Qoltec, QTECHNOLOGY, Q-tec, RAIDMAX, Rubikon, Ropla, Sansun, SilenX, Sun Pro, Suntek, Take Me, Task, TE, Tracer, Tronje, Ultra Media, V Power, Whitenergy, Win, Xilence (produkowane do 2011r włącznie), XION, X-Power, 2N

Lista powyżej to nie reklama – wręcz przeciwnie. Jeśli na czymkolwiek w Twoim komputerze widnieje logo któregoś z tych producentów bezzwłocznie wyrzuć to jak najdalej. Zasilacze Tych marek to istne bomby zegarowe. Innymi słowy: nie znasz dnia ani godziny. Są w stanie „usmażyć” nasz komputer podczas normalnego użytkowania a co dopiero gdy zaczęlibyśmy manipulować przy napięciach na rdzeniu procesora. Jeśli posiadasz zasilacz którejkolwiek z ww. marek również nie zabieraj się za OC. Poniżej przedstawię natomiast listę producentów godnych zaufania, produkujących prawdziwe zasilacze a nie sprzęt do grillowania.

Amacrox, Antec, Astec, be quiet!, Chieftec, CoolerMaster, Corsair, Delta, Enermax, Enlight, Fortron (nowy, nieregenerowany), Modecom (MC, Volcano), OCZ, PCPower&Cooling, Pentagram, Seasonic, Silver Power, Tacens, Tagan, Topower, Xilence (tylko nowe modele od 2012r), Yesico, Zalman

Jeśli w Waszych obudowach znajdziecie takie marki – śmiało możecie przejść dalej. Oferują one wystarczająco wysoką jakość. Poniżej jeszcze porównanie: zasilacz z czarnej listy oraz zasilacz od polecanego producenta.

Różnice chyba widoczne są gołym okiem i nie trzeba ich komentować.

Elementem który dodatkowo wskazuje nam na jakość naszego zasilacza są tzw. certyfikaty sprawności. W zależności od koloru certyfikatu (od bronze do platinium) oferują one różne poziomy stabilności przepływu prądu pod obciążeniem. Warto więc by nasz zasilacz posiadał co najmniej certyfikat 80+ Bronze.

 

•  Płyta główna

Kolejny istotny element przy OC. Bez odpowiedniej płyty głównej również nie będziemy mogli zabrać się do podkręcania naszych podzespołów. Ale co to znaczy „odpowiednia”?  Zastanówmy się jakie cechy wpływają na to, że płyta główna będzie nadawała się do overclockingu.

• sekcja zasilania – każda płyta główna jest w nią wyposażona. Kwestia jednak ilu fazowa jest nasza sekcja. Zasada jest prosta – im więcej tym lepiej. Płyty nie nadające się do OC posiadają zazwyczaj około 3-4 faz. Płyty typowo przeznaczone to przetaktowywania procesorów mają już tych faz 12. Dla nas jako amatorów w zupełności wystarczy płyta mająca około 6-7 faz zasilania procesora CPU. Zapewni nam ona wystarczająco dobre jakościowo zasilanie i ochroni procesor przed ewentualnym popaleniem. Ważne by nasza sekcja zasilania była dobrze chłodzona. Elementy z których zbudowana jest sekcja bardzo mocno się grzeją. Bez odpowiedniego chłodzenia narazimy się na brak stabilności naszego komputera oraz drastyczny spadek żywotności płyty.

                                                               

 Powyżej widzimy dwa modele płyt głównych. Pierwsza – GIGABYTE posiada liczne radiatory więc jest dobrze chłodzona. Zgodnie ze specyfikacją posiada aż 12 faz zasilania więc jest to jedna z najlepszych płyt na rynku. Druga płytka natomiast nadaje się tylko do pracy w biurze lub w domu. Nie jest dostatecznie chłodzona więc  bardzo łatwo będzie nam ją uszkodzić.

• BIOS / UEFI – nasza płyta musi wyposażona być w soft który umożliwi nam podkręcanie. Jest to możliwe w przypadku starszych płyt ze standardowym BIOSem jak i również w nowszych modelach z graficznym interfejsem. Często bywa, że na tych drugich nasze OC jest znacznie łatwiejsze – ogranicza się do jednego kliknięcia. Nie zmienia to jednak faktu, iż na obu typach oprogramowań OC jest dostępne.

Powyżej menu do zmiany taktowań w standardowym BIOS’ie oraz w nowoczesnym UEFI.

 

• Procesor CPU 

No dobrze. Mamy już odpowiedni zasilacz, mocną płytę główną ale co tu podkręcać? No właśnie – czas na najważniejszy element tego artykułu – procesor.

Wiadomo, iż nie każdy model procesora nadaje się do OC. W przypadku procesorów Intel z rodzin Sandy-Bridge, Ivy-Bridge oraz Haswell do podkręcania nadają się tylko modele z literką „K” na końcu. Oznacza to, że procesor ma odblokowany mnożnik i możemy nim dowolnie manipulować. Za odblokowanym mnożnikiem idzie w parze odblokowana możliwość zmiany napięcia na rdzeniu procesora tzw. VCore. Przechodząc na wyższe częstotliwości będziemy musieli dostarczyć do procesora więcej prądu dlatego ten element również jest niezbędny. Istnieją oczywiście sposoby na OC procesorów bez „K” czyli tych nie przeznaczonych do podkręcania. Dokonujemy tego poprzez szynę ale o tym przeczytamy w następnym artykule. Procesory Intel starszego typu z serii takich jak Core 2 Duo, Core 2 Quad, Pentium Dual-Core zazwyczaj mają odblokowane mnożniki i VCore jednak w tym segmencie rynku sytuacja nie jest już tak unormowana.

Tak sprawa z Intel’em a co z AMD? Firma Advanced Micro Devices od zawsze szczyci się tym iż to jej procesory najlepiej się „kręcą” i osiągają najlepsze wyniki w tej dziedzinie tak więc procesory od AMD z zablokowanym mnożnikiem są ogromną rzadkością. Takie ograniczniki stosuje się na przykład w laptopach. Najlepszym sposobem na sprawdzenie czy nasz procesor posiada możliwość zmiany taktowań jest po prostu zaglądnięcie do BIOSu lub zaglądnięcie na stronę producenta.

 

• Chłodzenie CPU

Chłodzenie CPU podczas OC jest sprawą bardzo istotną. Na pewno chcemy by nasz komputer po podniesieniu taktowań zachował taką samą kulturę pracy jak dotychczas i nie był słyszalny w drugim końcu domu. Jedynym sposobem na odprowadzenie tak ogromnej ilości ciepła wytwarzanej przez podkręcony procesor jest zainstalowanie odpowiedniego chłodzenia. Ogólnie rzecz ujmując wyróżnia się dwa rodzaje schładzania podzespołów komputerowych:

• chłodzenie cieczą (LiquidCooling) – najlepszy sposób na to by nasz komputer był zimny i cichy. Zamiast radiatorów na grzejące się elementy montuje się tzw bloki. Są to elementy z tworzyw sztucznych z miedzianymi podstawkami które odbierają ciepło i przekazują je cieczy. Do bloków przymocowane są węże w których ciecz bezustannie przemieszcza się po całym układzie. Następnym elementem układu jest chłodnica w której przy pomocy wentylatorów ciecz jest schładzana. Później trafiamy na pompę która wprawia w ruch nasze chłodziwo oraz rezerwuar który umożliwia nam utrzymanie prawidłowego poziomu cieczy w układzie. Tak jak już wspomniałem takie rozwiązanie jest niesamowicie wydajne oraz praktyczne. Jeden układ może schłodzić procesor, kilka kart graficznych i do tego płytę główną. Jedyną wadą tego rozwiązania jest cena – za samodzielne złożenie takiego zestawu do chłodzenia cieczą zapłacimy nie mniej niż 800zł (dla samego procesora).

Istnieją również gotowe systemy do chłodzenia cieczą. Są one fabrycznie zamknięte i składają się tylko z jednego bloku na CPU oraz jednej chłodnicy. Pompa w takich chłodzeniach wbudowana jest w blok. Są one znacznie mniej funkcjonalne jednak kosztują również mniej. Przyzwoite chłodzenie tego typu kupimy za około 400zł.

 

• chłodzenie powietrzem (AirCooling) – najbardziej powszechny sposób chłodzenia elementów komputerowych. Najczęściej składa się z dwóch elementów – radiatora  – metalowej części odbierającej ciepło oraz coolera czyli wentylatora który to ciepło „zdmuchuje” z powierzchni radiatora i oddaje do powietrza. Takie rozwiązanie owszem powoduje że nasze komputery się nie palą ale bywa głośne i mniej wydajne od rozwiązań z chłodzeniem cieczą. W tym przypadku warto zaopatrzyć się w chłodzenia wieżowe (tower). Im większy radiator tym dla nas lepiej. W nowoczesnych chłodzeniach powietrznych również pojawia się blok. Metalowy element który odbiera ciepło bezpośrednio od procesora, jednak nie oddaje on go do cieczy a przekazuje tylko do tzw. rurek cieplnych – małych miedzianych rurek które połączone są z metalowymi blaszkami. Stamtąd ciepło usuwane jest przez wentylator.  Nowoczesne chłodzenia posiadają duże wentylatory o rozmiarach od 120 do 140mm. Dzięki takim rozwiązaniom nie muszą one obracać się bardzo szybko (nadrabiają do wielkością łopatek) przez co generują znacznie mniej hałasu. Poniżej przykład chłodzenia jednego z najlepszych producentów tego typu sprzętu na świecie – firmy Noctua.

Oczywiście samo chłodzenie nie wystarczy. Musimy zapewnić optymalną cyrkulację powietrza w naszej obudowie aby ciepło oddawane przez podzespoły mogło się wydostać na zewnątrz. W tym celu konieczne będzie zainstalowanie dodatkowych wentylatorów w naszej obudowie. Poniżej ilustracja przedstawiająca prawidłowy obieg powietrza jaki powinien panować wewnątrz komputera.

• pasta termoprzewodząca – przy zakładaniu nowego chłodzenia nie zapomnijmy o wymianie pasty. Zapewni ona optymalny przepływ ciepła między procesorem a radiatorem czy też blokiem.  Kupując pastę zwróćmy uwagę głównie na jej przewodność cieplną – jest ona podawana w W/mK. Przewodność porządnej pasty powinna oscylować w okolicy 7.5W/mK. Koszt zakupu takiej pasty to około 25zł. Nie dajmy się skusić tańszym zamiennikom – pasty które dostępne są na allegro za cenę kilku złotych nie dadzą nam takich osiągów jak potrzeba w rezultacie temperatury procesora mogą być nawet do kilka stopni wyższe.

Koniec przygotowywań

Jak widać bezpieczny Overclocking nie jest rzeczą prostą i wymaga od nas małego dofinansowania naszych komputerów. Jest to jednak konieczne gdyż tak przygotowany komputer po podniesieniu taktowań zyska na wydajności a nie stanie się głośny jak silnik odrzutowy oraz nie będzie powodem rozczarowań spowodowanych niestabilnym działaniem. W kolejnym artykule zajmiemy się już podkręcaniem. Jako pierwszy omówiony zostanie proces OC procesora Intel Core i5 3570K w późniejszych publikacjach zajmiemy się również procesorem od AMD – konkretnie będzie to model Phenom II X4 965. Mam nadzieję, że podobał się Państwu ten artykuł i dowiedzieliście się czegoś nowego związanego z OC komputera